Vẽ một phụ nữ

672 trang
14 x 20,5 cm

Vẽ một phụ nữ là câu chuyện của Isabel Archer, cô gái trẻ người Mỹ bất ngờ được thừa kế một khối tài sản khổng lồ và bị đẩy vào xã hội thượng lưu Châu Âu thế kỷ XIX, nơi cô phải đối mặt với tình yêu, sự phản bội và trên hết: số phận của chính mình.

Là một người Mỹ sống nhiều năm ở Châu Âu, Henry James đưa vào tác phẩm của ông nhiều đối chiếu giữa Thế giới Mới (nước Mỹ) tôn trọng sự độc lập cá nhân với Thế giới Cũ (Châu Âu) đặt nặng truyền thống. Vẽ một phụ nữ thể hiện sự tương phản giữa các giá trị ấy qua số phận của Isabel, tâm hồn kiêu hãnh, đầy trí tuệ nhưng cũng hết sức ngây thơ, nạn nhân cho ảo tưởng của chính mình và tham vọng của những người đồng hương thâm hiểm.

Một vở kịch con người bất tận tuôn ra dưới nét vẽ bậc thầy của James: một Osmond bạo chúa không thương xót bên dưới bề mặt tinh tế đến rợn người, một Madame Merle với quá khứ cay đắng đằng sau những mưu mô tuyệt vọng, một Ralph cao cả nhưng bất lực, một Henrietta thô lậu nhưng hóa ra lại rất sáng suốt trong đánh giá con người. Và trên hết là Isabel - người phụ nữ cương liệt, tự do, đầy mâu thuẫn và thu hút người khác chính bởi những mâu thuẫn ấy. Nghệ thuật của James khám phá đến tận cùng những chuyển biến vi tế trong tâm lý nhân vật, dựng ra những chân dung tinh tế, mơ hồ và vô cùng bí ẩn.

“Đó là đại giáo đường lớn nhất, phong phú nhất mà người ta có thể tưởng tượng về bi kịch con người.” (Graham Greene)
 

Vẽ một phụ nữ thuộc chương trình Henry James dài của FORMA, khởi động vào năm 2023 (xem thêm ở đây), mục tiêu là làm hiện ra, lần đầu tiên trong tiếng Việt, một cái nhìn đầy đủ về sự tiến hóa của một nhà văn vô cùng phức tạp, người đi giữa nhiều thế giới, nhiều ngôn ngữ, ở đúng thời điểm suy sụp của truyền thống, và do đó hết sức quan trọng đối với thời chúng ta.

---

“Tôi đã không hề lừa dối anh! Tôi hoàn toàn tự do!” Isabel kêu lên với người đàn ông. Nàng biết mình không sai nhưng tại sao nàng lại muốn tự biện hộ? Nàng hẳn sẽ thấy thoải mái hơn nếu anh giận dữ và trách cứ nàng, nhưng chẳng có gì ngoài một sự cam chịu sắt đá. Anh thông báo mai mình sẽ đi - vậy mà anh chỉ vừa đến tối qua - chuyến vượt biển không hề dễ chịu. “Tôi rất vui được nghe điều đó!” nàng nồng nhiệt đáp. Năm phút sau khi anh đi, nàng bật khóc.

Một lần khác, xa xôi như đã thuộc về một cuộc đời khác, Isabel đứng quay lưng về phía người đàn ông - tấm lưng óng ả, chiếc cổ trắng ngần và những bím tóc dày. Chuyển động của nàng thật trẻ trung, thật tự do - một sự nhẹ nhõm như đang chế giễu những nặng nề của thế giới. Nhưng hai mắt nàng lúc này đã chẳng còn thấy gì nữa; nước mắt bỗng từ đâu ậng lên. Khi người đàn ông tiến đến, lệ đã khô. Trên khuôn mặt tái nhợt, đôi mắt nàng phát ra một ánh sáng lạ thường.

                Tại sao Isabel khóc?

Nàng khóc và nàng sợ chính mình. Sinh vật can đảm, kiêu hãnh, khoái hoạt ấy những lúc như thế bỗng thấy đất dưới chân như chao đảo. Nàng không hiểu, và nàng biết xung quanh, ai ai cũng mờ mịt như nàng.

(Anh Hoa)