Bốn tình yêu

160 trang
12,8 x 19,5 cm

"Khi hai người khác giới phát hiện ra họ đang đi chung một con đường bí mật, tình bạn giữa họ dễ dàng chuyển thành tình luyến ái, và ngược lại, tình luyến ái có thể chuyển thành tình bạn giữa tình nhân. Không gì làm giàu tình luyến ái cho bằng phút nhận ra người ta yêu có thể bước vào tình bạn sâu sắc, tự nhiên với bạn ta, cho bằng khi thấy đôi ta không chỉ được hợp nhất bởi ái tình mà ba, bốn, hay năm người chúng ta là những người bước đi trong cùng cuộc kiếm tìm, có cùng viễn kiến. Trong tình bạn hoàn hảo, mỗi thành viên đều cảm thấy mình được hạ xuống trước những người còn lại, tự hỏi mình đang làm gì đây, giữa những người giỏi hơn này. Được ở trong nhóm ấy, mình may mắn hơn mình xứng đáng; nhất là khi cả nhóm tụ tập lại, mỗi người khơi ra cái tốt nhất, khôn ngoan nhất, hài hước nhất ở những người kia, khi mà cả thế giới, và cả cái gì đó vượt ra ngoài thế giới mở ra trước tinh thần chúng ta khi trò chuyện. 

Đời sống này có thể cho món quà nào hơn thế?"

một đoạn khác:

"Chủ nghĩa ái quốc có nhiều bộ mặt. Những ai hoàn toàn chối bỏ nó hình như chưa xét xem cái gì chắc chắn sẽ bước vào – và đã bắt đầu bước vào – thay thế nó. Các quốc gia còn sống trong nguy hiểm dài dài – có lẽ là mãi mãi. Người cai trị phải dùng cách nào đó lên dây cót tinh thần cho dân mình để bảo vệ họ, hay chí ít là để chuẩn bị cho việc bảo vệ họ. Nơi nào tình ái quốc bị phá hủy hoàn toàn thì điều này chỉ có thể được thực thi bằng cách trình bày mọi tranh chấp quốc tế dưới ánh sáng thuần túy luân lý. Người ta, nếu không đổ máu hay mồ hôi vì “tổ quốc”, sẽ phải đổ máu lẫn mồ hôi cho công lý, hay văn minh, hay nhân loại. Đó là đi lùi, không phải tiến lên. Đương nhiên tình cảm yêu nước không cần phải làm ngơ với luân lý. Đã là người tốt thì cần phải được thuyết phục rằng cái lẽ của tổ quốc mình là lẽ công bằng; thế nhưng đó vẫn là lẽ của nước những người ấy, không phải lẽ của công lý thuần. Với tôi, sự khác biệt này rất quan trọng. Không tự đại, không giả hình, tôi có thể cho rằng việc tôi bảo vệ nhà tôi khỏi kẻ cắp là công bình; thế nhưng khi bắt đầu vờ vĩnh nói rằng tôi đã đánh thâm mắt nó thuần túy trên cơ sở đạo đức – mà không màng đến thực tế là cái nhà ở đây là nhà tôi – thì chẳng ai ngửi được."

***

C.S. Lewis đối với độc giả Việt Nam chủ yếu là tác giả của Narnia - một nhà văn thuộc kiểu Tolkien. Nhưng như vậy là không đầy đủ: cũng như Conan Doyle còn có vai trò ở nhiều phương diện khác chứ không chỉ là người tạo ra Sherlock Holmes, C.S. Lewis còn là một nhà phê bình và xã luận quan trọng của thời mình.

Bốn tình yêu (1960) là tinh chỉnh của xê ri các buổi nói chuyện trên đài phát thanh của Lewis, thực hiện năm 1958. Người Hy Lạp có bốn chữ dành cho bốn tình yêu khác nhau, và trong cuốn sách này Lewis tuần tự nói về bốn tình yêu ấy. Cuốn sách không cho lời dạy, nhưng nó giải thích được rất nhiều buồn bực, lâng lâng, chán chường và mong mỏi trong tình cảm gia đình, trong tình bạn, trong tình yêu lứa đôi và (cho những ai tin) trong mối quan hệ giữa Người và Chúa.

(Công Nam)

Sách thuộc FORMA kỳ Hạ 2024 và đã có thể đặt trước, sẽ được gửi cho độc giả từ ngày 16/6/2024. Để nhận tin xuất bản của FORMApubli qua mail (một năm bốn kỳ xuân - hạ - thu - đông), độc giả có thể đăng ký link sau. Còn đây là danh sách tất cả ấn phẩm theo kỳ, bắt đầu từ Hạ 2022. 

Cùng series phê bình - tiểu luận

Thu 2022: Tâm hồn và Hình thức & Lịch sử (ngắn) văn chương Đức

Xuân 2023: Đoản luận về Giáo dục

Thu 2023: Họa sĩ của cuộc sống hiện đại 

Đông 2023: Đoản luận: Văn chương

Xuân 2024: Các khía cạnh của tiểu thuyết

Hạ 2024: Bốn tình yêu

Cũng rất liên quan: FormaTION 4, Nhìn lại lịch sử phê bình