Con quái vật trong rừng và Ban thờ Người Chết

136 trang
13,5 x 20 cm

Con quái vật trong rừng là chuyện về một người đàn ông sống với nỗi sợ một thảm họa mơ hồ mà anh tin số phận đã định sẵn cho mình. Anh nhận ra tình yêu của đời mình chỉ để bỏ lỡ tình yêu ấy. Ban thờ Người Chết cũng là một câu chuyện đầy tiếc nuối về một tình yêu nhận ra khi đã quá muộn, bởi mải đắm đuối với những người đã qua đời. 

Cả hai câu chuyện khai thác những chủ đề xuyên suốt trong văn chương Henry James: số phận, tình yêu, bí ẩn của sự sống và cái chết.

Quá khứ dường như bị rút kiệt để chỉ còn là một sự đánh cược khô cằn. Tất cả bị đơn giản hóa đến kiệt cùng, chẳng để lại gì ngoài một triền miên chờ đợi. Sự chờ đợi ấy neo lại được cũng chỉ nhờ lửng lơ trên vực thẳm rợn ngợp bao quanh nó. Đến cả nỗi sợ nguyên ủy của anh, nếu đúng là anh sợ, cũng đã mất tăm trong sa mạc vô cùng.

Có thể là tất cả, nhưng cũng có thể là chẳng có gì. Và chính sự “có thể” ấy là hãi hùng lớn nhất, điều đáng sợ nhất của sống. Không khó để hiểu vì sao James rất mỉa mai những hình tượng rùng rợn trong thế giới Baudelaire hay cả Poe, những tinh thần xét ra rất gần gũi với mình. Đó là trò dọa trẻ con, James nói. Hãi hùng đâu phải là như thế. Hãi hùng đích thực là mọi thứ diễn ra đúng như dự liệu. Hãi hùng đích thực là không thể thoát khỏi chính mình. Chẳng có gì cứu rỗi về khoảnh khắc khải ngộ đâu, James nói đằng sau các nhân vật của mình: bởi vì sau đó - sau khi nhìn ra - người ta vẫn phải sống tiếp. “Tôi không biết tại sao chúng ta phải chịu đựng nhiều thế. Có lẽ tôi sẽ biết,” Ralph Touchett nói trong hấp hối - nói mà không thực sự tin tưởng. Nếu cái chết không phải là kết thúc - nếu thực sự có điều gì đó tiếp tục sau cánh cửa thì chỉ có thể là thêm chịu đựng mà thôi.

Vấn đề không phải là phải chết và được sống. Vấn đề, ở thời James, đã trở thành phải sống và được chết. Khi nào thì được chết? Khi đã nhìn xong.

(tiếp)

Truyện thuộc chương trình Henry James dài của FORMA, khởi động vào năm 2023 (xem thêm ở đây), mục tiêu là làm hiện ra, lần đầu tiên trong tiếng Việt, một cái nhìn đầy đủ về sự tiến hóa của một nhà văn vô cùng phức tạp, người đi giữa nhiều thế giới, nhiều ngôn ngữ, ở đúng thời điểm suy sụp của mọi hình thức cũ và do đó hết sức quan trọng đối với thời chúng ta.