Melville: Mardi (kỳ 30)

CHƯƠNG XCIV

VỀ VỊ CHÚA TỂ GIÀ VUI NHỘN ẤY, BORABOLLA; VÀ HÒN ĐẢO VUI NHỘN ẤY CỦA ÔNG, MONDOLDO; VÀ VỀ MẤY HỒ CÁ, VÀ NHỮNG CHUYỆN MAI SAU VỀ CÁ MÚ

            Khi gần đến đảo Mondoldo, điểm đến tiếp theo của chúng tôi, chúng tôi được hẳn sáu chiếc xuồng ra trò đón rước, được điểm trang vui mắt bằng những cờ dải, và đâu đâu cũng rình rang những khoa chân múa tay của dân cư đảo này. Vua Borabolla cùng các quần thần đang rảo bước đón mừng chúng tôi; Media, chẳng ai hay biết, có dặn với ông trong bữa Yến Tiệc Hăm Lăm Vua, về chuyện chúng tôi định ghé thăm lãnh thổ của ông.

            Chẳng chốc, sát bên nhau, những chiếc xuồng ấy đã dong buồm đi cùng chúng tôi; mỗi thuyền rồng Odo đều được một chiếc ở Mondoldo lịch thiệp hộ tống.

            Không khó để chúng tôi nhận ra Borabolla: một vị quốc vương già dễ chịu, đường bệ, ngự trên bục với chân bắt chữ ngũ, trông ra khỏi mũi chiếc xuồng lớn nhất trong sáu chiếc, đang bám chắc vào mạn chiếc Voi Biển.

            Chẳng phải ông ấy trông vào đã thấy tròn trịa ưa nhìn hay sao? Chỗ nào cũng tròn; mắt tròn và đầu tròn; như Trái Đất tròn vui nhộn, tròn nhất và bự nhất ở gần Xích Đạo. Chiếc đai lưng đỏ là Đường Xích Đạo của ông, mang lại một sự gọn gàng cho nét phúng phính của ông.

            Ông già Borabolla ấy không cho phép bất kì kẻ nào được xen vào giữa đầu ông và mặt trời; ngay cả mấy cọng tóc bạc. Trọc như trái bầu, ngay trên hộp sọ tựa đồng thau của ông, các tia nắng của thể sáng mặt trời hội tụ trên đấy.

            Ông ấy nhộn lắm; luôn miệng ám chỉ về bữa tiệc ở Willamilla, nơi ông đã thi hành sứ vụ hoàng gia. Đức ông Borabolla có một không hai! ngài được sinh ra là để ăn ngon thưởng ngoạn; miệng ngài là cửa vào dành cho ngọt bùi, và là cổng ra dành cho đùa vui.

            Vậy đang khi rộn ràng trên bục, bấy giờ ông mới ra lệnh cho những người ở trên xuồng của chúng tôi nhanh chóng bước qua bên xuồng của chính ông; phán rằng phải theo cách ấy thì ông mới cho phép các vị khách của mình được đặt chân lên bờ biển đảo Mondoldo.

            Thế là, không phải là không thấy chút phiền hà — bởi lẽ sóng vỗ có phần náo loạn — chúng tôi đành nghe theo; trong khi đó thì nghĩ bụng, một hành động hiếu khách quá mức đôi khi lại khó chịu biết bao.

            Bấy giờ chúng tôi còn cách bờ chưa đầy một dặm. Nhưng thế nào đây? Vẫn còn nhiều thời gian, Borabolla nghĩ, để mà ăn một bữa trưa lót dạ, và xua cơn buồn miệng kéo theo trước khi chúng tôi cập bờ. Thế là thức ăn đã được dọn ra; các vị khách được kêu gọi hết mực chú tâm vào đấy; kẻo phải lãnh hậu quả, và nhịn đói đến khi nào cuộc hải trình dài trước mắt kết thúc.

            Nước đã sớm nông (việc tới gần đất liền cũng giống như việc đến gần sự thật trong siêu hình học), và trước khi chúng tôi còn chưa đặt chân lên bờ, thì Borabolla đã tuyên bố, rằng chúng tôi đã đổ bộ rồi đấy. Lời quả quyết ngược đời này tỏ cho thấy rằng lòng hiếu khách của Mondoldo đã lớn đến mức lan khắp tứ phương thiên hạ ra tận bên ngoài đầm phá, bao lấy một vòng tròn lớn; để không một chiếc xuồng nào được đi qua đảo, mà không trở thành dân đảo ấy bởi làm khách của nó quá lâu.

            Ở khu vực đón nước ôn hoà nhất, là một công trình lớn tinh xảo, với một hàng rào cọc vây quanh; cả hai thì xác xơ quả là, cứ như thể phí tổn dành ra đãi các vị khách quý, đã cắt bớt kinh phí để sửa sang nơi này. Thế nhưng Borabolla có một châm ngôn, đại để chính là nhà cửa vườn tược cũ kỹ lụp xụp thì mang đến nhiều vui thú bậc nhất; tình trạng xếch xác của chúng là bằng chứng hậu đãi của lòng mến khách đấy thôi; trong khi, mấy cái cổng chính kiểu cách, diêm dúa, mang một diện mạo đầy nghĩa lý; thì bởi vì đám người hà tiện lúc nào mà chẳng ăn mặc gọn gàng tươm tất.

            Vậy, sau những gì đã nói, kẻ nào lại ngớ ngẩn đến độ mà tưởng rằng vì biệt thự của Borabolla có một hàng rào giậu bao quanh, rằng chính cái hàng rào giấu ấy dùng để phòng thủ đuổi khách? Không hề. Bên trong hàng rào ấy là một lỗ tròn to vĩ đại, không phải lối vào, đủ rộng để sáu ông Daniel Lambert chui qua.

            “Nhìn kìa,” Borabolla kêu lớn, đang khi đổ bộ chúng tôi bước về phía công trình ấy. “Nhìn kìa Media! tất cả mọi người hãy nhìn kìa. Mấy cánh cổng kia, các vị thấy đấy, được vụt bằng mấy cây liễu giỏ, mà cả đời tôi cũng đã từng bị vụt như vậy; và ở ngay chỗ chúng mọc ra, thì chúng cũng sẽ mục đi; phải, chúng sẽ mục nát hết cả.” 

            “Nhưng vì sao chúng ở đây làm gì?” Media hỏi.

            “A! vì có Borabolla lúc xưa,” một người khác kêu lên.

            “Không phải,” Babbalanja nói, “một hàng rào luôn để cổng mở, tôi công nhận là có vẻ không cần thiết; tuy nhiên, nó mang một ẩn ý xuất sắc, bằng không thì điều này không thể truyền tải cho khéo léo được; vì chẳng phải cánh cửa rộng mở là dấu hiệu của một tâm hồn rộng mở hay sao?”

            “Chí phải, chí phải,” Borabolla kêu lên; “vậy thì cả hai vào đi, người em họ Media;” với một tay vỗ mạnh lồng ngực, còn tay kia ông vẫy chúng tôi vào.

            Nhưng nếu như cái hàng rào giậu tựa như mở toang cửa, thì công trình bên trong lại tựa như chỉ là một mái nhà; bởi chẳng có gì ngoài chỗ này chỗ kia một cây cột thon làm trụ đỡ cho nó.

            “Quy cách xây dựng của ta đấy,” Borabolla nói; “các cung điện của ta sẽ chẳng có cái gọi là bên ngoài. Mấy bức tường thì thôi chẳng cần. Và với một vị khách kiêu kỳ, việc đi qua một cánh cửa hẹp thì cứ như là luồn bên dưới một cái ách; mỗi lần người này đi vào, hoặc là bước ra, nó nhắc cho người ta nhớ rằng họ đang được giải trí với cái giá của một người khác. Thế nên, tất cả khẩn trương tiến vào đi nào.”

            Bên trong, là một trảng giường rộng; nơi này dành để ngả lưng, chúng tôi ngước thấy vô tận những dãy bầu rượu nâu, cùng những mâm treo lơ lửng dọc các xà nhà; hứa hẹn một sự vui vẻ dư đầy như những trung đoàn giăm bông xưa nơi phòng ăn nhà quý tộc.

            Họ được tiếp thực nào cả thịt và rượu; các mâm thịt thì sẵn tay lấy xuống theo những hàng dây; còn mấy bầu đựng rượu arrack, cổ bầu được treo hướng xuống, để lơ lửng trong tầm dễ với.

            Khi nhận thấy mọi dấu hiệu của cuộc chè chén ầm ĩ; như một chàng rể trẻ thận trọng trong bữa tiệc cưới hội hè của chính mình, Taji giữ gìn ý tứ lắm. Phải khi Borabolla ép chàng uống cạn một hai bầu rượu, dọn chỗ trong chàng để ăn bữa phụ sắp được dọn lên, Taji lịch sự từ chối; không muốn để cho thảm ăn còn chưa kịp trải mà sàn nhà đã ngổn ngang.

            Jarl, tuy vậy, lại chịu nhường vì nài nỉ, và không để tâm đến sự hoà hợp giữa thời gian và địa điểm, thoả chí bận rộn, từ bầu rượu này đến bầu rượu khác, chế trộn bên trong ông một thứ rượu tạp nham. Về điều này, Samoa tỏ ra ngạc nhiên vô cùng, rằng ông chắc là phải vô ý tứ lắm mới không biết, rằng ở Mardi, khách khứa có khi bị ép phải hạ thấp bản thân, mà không ngờ rằng họ sẽ làm như vậy. Ông đúng là một tay bợm nhậu chính hiệu, ông báo trước thời của mình.

            Bữa trưa thứ nhì đã qua, Borabolla đặt cả hai bàn tay xuống đất, và thở một tiếng thở dài của người béo, sau ba lần lấy hết sức bình sinh, đã thành công đứng dậy trên đôi cặp giò; mà cái cặp giò ấy, thì quá nhỏ so với vóc người ông; đến mức chúng lảo đảo dữ dội, vì phải gồng gánh cái khối nặng già giặn bảnh tỏn bên trên.

            Mục đích trong nỗ lực đứng thẳng của ông, ấy là để ông được vận động, và dẫn chúng tôi đến chỗ mấy hồ cá, nổi tiếng khắp Quần Đảo là thú tiêu khiển của vua đảo Mondoldo. Vả lại, vì bữa lớn trong ngày còn chưa diễn ra, vốn là một người thích câu cá, vị gia chủ của chúng tôi nôn nao lắm, rằng chúng tôi nên ra ngó ngàng mấy con cá của chúng tôi một tí, khi chúng còn đang quẫy đuôi và khỏe mạnh.

            Chúng tôi phát hoảng khi nhận ra, rằng có vài người hầu đang chuẩn bị đi theo chúng tôi cùng các mâm thức ăn. Nó dấy lên cái ý niệm, rằng quãng đường đi ra các hồ cá ấy chắc là một quãng đường dài. Thế mà mấy cái hồ cách đấy còn chưa tới ba trăm thước; tuy rằng Borabolla là một nhà du hành kỳ cựu, nhưng ông chưa bao giờ ra khỏi nhà mà thiếu đoàn gia thần của mình. 

            Các hồ cá có cả thảy bốn hồ, giáp sát biển, mỗi hồ rộng khoảng một mẫu Anh, và nằm trong vùng đầm lầy thấp, nước đổ từ các thung lũng. Đất đào lên được đắp thành các mương, được đầm đất cho chặt bằng cách lấy các đầu thân Cọ dẹp đập khắp hồ, khi đất còn đang mềm. Nằm sát bên, là ba hào nước nối tiếp, các hồ này được tạo ra để có thể lưu thông với nhau tuỳ ý; trong khi hai rãnh phụ thì một đầu làm phương tiện cho nước biển chảy vào từ đầm phá, đầu kia là nước từ dòng nội địa. Và bằng một rãnh chỉa ra bốn nhánh, cùng một lúc hoặc riêng lẻ, chúng có thể dùng để tháo nước theo từng phần. Như vậy, các dòng nước có thể được điều phối sao cho phù hợp với bất kỳ loại mang cá nào; và đám cá con bắt từ biển vào, thì được trải qua một quá trình thanh lọc đã nêu; để đến khi chúng được dạy dỗ xong xuôi, thì muối biển đã trôi sạch khỏi chúng, như óc não của các sinh viên được cấp văn bằng.

            Người ta chỉ thu được cá nước ngọt ở Mondoldo bằng quá trình nhân tạo kể trên; khi các dòng và các luồng nước không có nhiều cá hồi hoặc con mồi theo kiểu Walton nào khác.

            Cá của Borabolla thì được bắt đang khi còn thì thụp ngoài biển, chúng trải qua quá trình huấn luyện đều đặn để sửa soạn cho lên cỗ bàn, và ngày ngày thì được các ông quản ngư trông nom, sau một thời gian chúng trở nên thuần hoá và rất biết nghe. Để chứng minh, lên tiếng gọi ông Chủ Quản, vị vua ra lệnh cho ông này phân phát lương thực theo thường lệ.

            Tuân lệnh vua, những nắm ngập miệng được thẩy xuống các hồ. Ngay lúc ấy, cá mú cứ theo bầy mà lao về phía thành; vài con nhảy bật khỏi nước háo hức vô cùng. Khom lưng bên bờ, ông Chủ Quản bấy giờ mới gọi tên vài con, vỗ nhẹ vào vây chúng, tiếp thêm dăm ba câu dỗ trẻ ngoại giáo, cứ như St. Anthony, vào thời Coptic cổ đại, đã truyền đạt các nguyên tắc đạo đức cho một đàn lắm vây của ngài bên bờ biển.

            Nhưng than thay cho đám môn đồ sa ngã của ông giáo già khổ hạnh. Vì, trong hết thảy mọi vương quốc sống động của tự nhiên, cá là loài vô đạo, không hề hiếu khách, nhẫn tâm, và máu lạnh hơn cả. Ít ra là vậy đối với người lạ; song tận bên dưới, bằng cách nào đó, chúng cũng phải không đến nỗi nào. Và quả thực đâu có gì đáng kinh ngạc, khi đức Anthony đáng kính đã ra sức cải đạo cho đàn cá. Vì, hễ ai muốn Ki-tô giáo hoá, thay vì làm như vậy, nhân tính hóa bọn cá mập, thì cứu mạng sống con người mọi lúc về sau, mới là đang làm một việc tốt đẹp hơn, dẫu cho người ấy có làm cho dân Dyak xứ Borneo săn đầu người, hay là dân Batta xứ Sumatra uống máu trở thành tín hữu mới rửa tội. Và những dân Dyak và Batta ấy lại chẳng tốt hơn mấy con cá mập hổ chút nào sao? Đúng ra, quá tốt phải không? Nếu một người Batta là bạn thân thiết của bạn, thì bạn có nhầm lẫn người ấy với một con đười ươi chăng; và suy nghĩ rằng mấy con đười ươi có linh hồn bất tử? Đúng là, người dân Batta tin vào cuộc sống đời sau, như cuộc sống đời sau nào? Đầy những Yêu Râu Xanh với cả xương đẫm máu. Như vậy, tương tự, với bọn cá mập; những ai nghĩ rằng Thiên Đường chính là trọn vẹn một Thái Bình Dương bao la, thì đã bị các hạm đội của bọn người trần mắt thịt cày xới, những người mà một trận bão bất tận mãi tạt vào trong lòng dạ họ.

            Điều này không hẳn là một phỏng đoán. Vì, chẳng phải có vẻ hơi vô lý khi ta tưởng, rằng lại có bất kỳ sinh vật nào, dẫu là cá, là người, hay là chim, mà lại chẳng yêu cuộc đời đến mức không một ấp ủ hy vọng gì về một trạng thái mai sau hay sao? Tại sao con người ta lại tin vào nó? Có một lý do, nghe thì cũng hợp lý, ấy chính là, vì con người khát khao nó. Vậy, ai sẽ nói, rằng con thủy quái hôm nay mới bị găm lao ngoài biển Nhật, chẳng đi thẳng về với ông bà tổ tiên của nó, thứ sinh vật đã cuộn trọn ông Jonah, như một mẩu kẹo ngọt, bên dưới lưỡi nó đây?

            Dẫu rằng ở đây, có vài thủy thủ là những kẻ chậm tin, hoặc cùng lắm là treo mình trong một trạng thái lơ lửng triết học. Họ nói — “Cái thảm họa ấy xảy ra ở bên Địa Trung Hải; và chỉ những con cá voi thường lui tới vùng Địa Trung Hải, mới là những con thuộc loại không đủ lớn để nuốt trọn một người; vì những con cá voi Địa Trung Hải ăn những thứ nhỏ, như ngựa ăn yến mạch.” Thế là thành thử, các thủy thủ lại đưa ra một suy luận vội vàng. Chẳng phải Eo biển Gibralter đủ lớn để chứa được một con cá nhà táng, dẫu chưa có con nào từng ghé qua, vì thành Niniveh và bầu rượu ngoại thành của nó đã cạn khô sao?

            Về phần cuộc sống đời sau có thể có của mấy con cá voi; một sinh vật dài tám chục bộ chẳng mang vớ, và chưa ăn mà bụng đã chừng ba chục bộ, thì thật là kinh suất để bị quẳng vào chốn tuyệt diệt.

CHƯƠNG XCV

VỊ CHÚA TỂ GIÀ BORABOLLA VUI NHỘN ẤY CƯỜI CẢ HAI BÊN MẶT

            “Một cung điện ra trò lắm nhé, cái này này, là vì, dành cho anh em mình,” ông già Borabolla núng nính nói với Media, đang khi, từ chuyến du ngoạn trở về, ông chầm chậm ngự xuống thảm của mình, thở phì phì như một con cá heo.

            Bằng cách ấy, ông lại cho người ta biết về lòng hiếu khách bao la của ông, thứ đã có lúc khiến ông đem chia vương quốc của ông mà mang tặng cho các vị khách quý.

            Nhưng ngoài những biểu lộ xa hoa của hảo tâm, Borabolla là vua của hảo hữu. Tướng người vĩ đại ấy rất cần để làm nhà cho bộ lòng bò của ông; bên dưới ấy, kẻ nào gầy tong gầy teo cũng phải lọt thỏm. Thế mà than ôi! chẳng như Media và Taji, Borabolla, dẫu được tôn vua, mà ông chẳng được gọi là á thần; bởi chứng béo phì nên ông đã bị cất khỏi cái vinh dự ấy. Quả vậy, tại nhiều nơi ở xứ Mardi này, có mấy vùng vô thần vẫn còn tin rằng chẳng có người nào béo lại bất tử. Đúng là giáo điều! chính ra, xứng đáng phải đem quăng cho chó. Bởi lẽ những con người béo ú chính là muối và là hương cho quả đất này; tâm hồn thì đầy hài hước, khấp khởi, vui vẻ, và mọi kiểu đình đám hội hè. Hơi thở của họ làm thoáng bầu không khí: những lần hít vào thở ra của họ làm phơi phới thế giới này. Với con người, họ là những thước đo tuyệt hảo; được ngập vành, được chất đầy, được ép xuống, được chồng lên, và đè bẹp. Họ là những con tàu từ Teneriffe; boong sâu dưới nước, chở đầy rượu cổ, và bước xuống hầm tàu những hai chục bậc thang. Dịu dàng và dễ xúc cảm, họ rất dễ mủi lòng. Thành thử, vì toàn bộ sự phốp pháp của mình, nên họ suốt ngày bị mấy tên bất lương mặt lưỡi cày rình rập. A! một ông chú béo, cùng một cái bụng béo, và một chiếc ví béo; chính là một niềm vui và hoan hỉ cho hết thảy mấy đứa cháu trai; đối với các nhà triết học, thì là một đối tượng suy luận bất tận, về chuyện có bao nhiêu đàn bò và Hồ Eries rượu vang đã đi qua cái cối xay vĩ đại suốt sự nghiệp làm người của họ. Người béo mà lại không bất tử! Ngay lúc này đây, chính ông Lambert đang xoa cái bụng vui nhộn của ông ấy trên Thiên Đường.

            Khi ấy, về chuyện ông không được xem là một á thần, có lẽ có thể quy cho cái hoàn cảnh, rằng Borabolla cư xử kém cao quý hơn, so với thói thường của các vua Mardi. Mà nói cũng chẳng sai, phải khi nhìn thấy ông tự thết đãi mình với mấy con mực nang ưa thích, các xúc tu và tua dài ngoằng cứ theo bản năng mà quấn quanh đầu lúc ông ăn; chỉ rất ít người quan sát thông minh mới nhận ra rằng cái đấng trước mặt họ ấy là chúa tể tối cao đảo Mondoldo.

            Nhưng còn cuộc yến tiệc cá mú thì thế nào? Chúng tôi có nên kể chuyện ông vua già nới đai lưng ông ở đó ra sao; khi bữa tiệc đang dần đến hồi kết, cùng một ngoại lệ đáng buồn, thế mà ông vẫn cứ rạng rỡ khắp cả ra sao; cái mặt to như mâm của ông cứ hớn hở như Phía Nam đảo Madeira khi vào mùa nho vui vầy? Chúng tôi có nên kể chúng tôi đã trở nên vui vẻ và thẳng thắn ra sao; và tiếng om sòm của bữa tối từ xa còn nghe thấy trong đêm ra sao?

            Chúng tôi sẽ kể.

            Đang khi Media từ tốn dùng bữa, Borabolla mới trách mắng ông, bảo ông phải giải quyết đồ ăn của mình cho nhanh gọn hơn đi chứ.

            Rồi thì Media đáp “Nhưng này Borabolla hỡi, anh bạn tròn trịa của ta, như vậy là sẽ rút ngắn niềm sung sướng đấy.”

            “Chớ hề, hỡi vị á thần thương mến của ta; hãy làm như ta đây: ăn cho nhanh và ăn cho lâu.”

            Giữa chừng bữa tiệc, một bầu da rượu khổng lồ được mang lên. Bộ da lông béo tốt của một con dê; các sừng của nó dàn trận quanh cái đầu hình nộm của nó; miệng của nó thì quanh vòi rót; và hàng râu dài của nó thì rũ xuống tận mấy cái móng guốc đen nhánh. Cùng những phép chào sa-lam trọng thể, những người hầu mang bầu da ấy vào, đặt nó ở một đầu của những chiếu tiệc, trọn vẹn trước mặt Borabolla; nơi mà phần thịt mông đùi của nó đã được dọn ra thành một bữa tiệc.

            Khi đang kề miệng một chiếc sừng cừu, một loại kèn du dương nhất trong số các loại kèn, Borabolla cúi mình trước vị khách im lặng của ông, mà rằng — “Trong thứ rượu này, mùi nho vẫn còn, ta cam đoan với ngài thưa đức sành rượu đáng kính, vị chúa tể Capricornus của ta; một mình ngài thôi đã đủ; và đây là toàn bộ bầu da cho những người còn lại!”

            “Ông ấy mới vui vẻ làm sao,” Media thì thầm với Babbalanja.

            “Phải, phổi của ông ấy cười vang; nhưng liệu đang cười, có là đang vui?”

            “Ối cứu! cứu!” Borabolla kêu lớn “cho ta nằm xuống! cho ta nằm xuống! trời thần hỡi, nhức quá!”

            Cốc rượu rơi khỏi tay ông; sắc rượu tím hất lên mặt ông; và Borabolla ngả vào vòng tay của những người hầu. “Bị gút! bị gút!” ông rên lên. “Trời ơi! trời ơi! ta sẽ chẳng uống thứ rượu nguyền ấy nữa!”

            Đoạn cách mười bước, một người hậu vụng về làm đổ mâm thức ăn — “Dẹp nó khỏi chân ta, thằng lõi!”

            Ở đằng xa có người hầu khác tay đỡ tay nâng một bầu rượu bước vào — “Coi chừng ngón chân ta, thằng chó!”

            Suốt lúc ấy, mấy người hầu nhẹ nhàng săn sóc cho ông. Và từ từ, với cả ngàn chiếc nanh của nó, con ác gút đã tạm thời cuốn gói.

            Được ân xá, ông vua già cũng rạng rỡ lên; dần dần lại trở nên vui nhộn như thường.

            “Đến đây! ta hãy lại vui vẻ nào,” ông kêu lên, “chúng ta sẽ ăn gì nào? và chúng ta sẽ uống gì nào? cái con ác gút trời đánh ấy qua rồi; đến đây, các đức ông đây sẽ dùng gì nào?

            Thế là một lần nữa chúng tôi vào tiệc.

            Nhưng về bữa tiệc của chúng tôi, còn thêm đôi điều để kể ngoài câu chuyện này; — rằng từ đấy trở đi, bỗng nảy sinh một sự thân ái lạ lùng giữa Borabolla và Jarl. Kể cũng lạ, ngay từ đầu vị gia chủ béo của chúng tôi đã nhìn ông Viking với con mắt thân thiện hơn cả. Kể tiếp càng lạ, bởi tình cảm ấy đã được đáp lại. Nhưng mặc cho họ có mến nhau ra sao, thì họ lại khác nhau vô cùng. Tuy nhiên, sự thể nó đã như vậy. Và cũng như chỗ lồi chẳng ăn khớp chỗ lồi, nhưng là ăn khớp chỗ lõm; thành thử con người ta ăn khớp với kẻ trái ngược mình; và vậy là cái bụng tròn của Borabolla đã ăn khớp với của Jarl, vốn rỗng ruột để mà đón nhận nó.

            Nhưng giờ sao? Borabolla thì vui nhộn và ồn ào: còn Jarl thì từ tốn và lặng lẽ; Borabolla là một ông Vua: Jarl chỉ là một ông Viking; — họ đến với nhau làm sao? Xin nhắc lại, cho thật rõ ràng: — vì họ khác biệt; và do đó mới có ái lực. Nhưng cũng như ái lực giữa những chất đối lập clo và hydro, được nhiệt thúc đẩy; thì ái lực giữa Borabolla và Jarl cũng được thúc đẩy như vậy nhờ thứ rượu nồng họ uống tại bữa tiệc này. Vì trong tất cả những chất lỏng phúc lành, cốt nho chính là kẻ thù lớn nhất với sự cố kết. Quả thực, nó thắt chặt đai lưng; nhưng rồi nó buông lưỡi, và mở lòng ra.

            Tóm lại, Borabolla mến Jarl; và Jarl, vừa lòng với vị quốc vương thân thiện này, vì toàn bộ cái tính nói nhiều của ông, đã xem ông là quý ông và là đức vua già biết điều nhất mà ông từng gặp ở Mardi. Vì lý do ấy, biết đâu chừng; rằng tính hay líu lo của ông làm lợi cho sự im lặng của các thính giả, vốn là niềm vui của ông Viking nơi chính mình.

            Nhiều phen suốt cuộc yến tiệc, vị chủ nhà của chúng tôi van nài Taji cho phép ông hầu cận của chàng ở lại đảo, sau khi số còn lại của đoàn chúng tôi sắp khởi hành; và ông đã thành thật hứa hẹn sẽ trả lại Jarl, khi nào chúng tôi trở về đòi lại ông.

            Dẫu tôi chẳng nung nấu nghi kỵ đối với nhã ý của Borabolla, nhưng tôi không thể dễ dàng chấp nhận yêu cầu này; bởi lẽ Jarl là người đồng bạn duy nhất của tôi, chẳng phải cả hai chúng tôi đã từng chịu đói meo và được ăn đẫy sao? chẳng phải ông là mối liên hệ duy nhất với những gì đã qua sao? —

            Những điều đã qua! — A Yillah! vì toàn bộ sự vui vẻ của nó, và dẫu cho chúng ta đã lùng sục khắp nơi, nhưng chúng ta vẫn chẳng thấy nàng ở Mondoldo này.

CHƯƠNG XCVI

SAMOA PHẪU THUẬT GIA

            Ngày thứ nhì trong cuộc lưu trú ở Mondoldo đã để lại dấu ấn bằng một cuộc thao diễn đáng chú ý trong kỹ thuật phẫu thuật của Samoa; người đã luôn miệng khoe khoang, rằng tuy là thành thạo trong bộ môn khoa học đập sọ người, chàng còn là một nhân vật khéo léo không kém trong việc phục hồi cái món đồ sành sứ ấy nữa.

            Đêm qua, Borabolla căn dặn đoàn thợ lặn của ông, rằng sáng ngày hôm sau sửa soạn cho thật sớm, đến một địa điểm nổi tiếng ở rạn san hô Mardi vĩ đại, để tìm cho ra giống rùa Đồi Mồi tuyệt đẹp hầu khoản đãi chúng tôi, mà nơi ẩn nấp bí mật của chúng nằm giữa những xà lim và đường hầm của bức tường san hô ngập nước, tính từ mái tường bọt biển ấy chưa dây dọi nào từng chạm đáy bao giờ.

            Loài rùa này người ta chỉ có mỗi một cách để bắt ấy chính là lặn sâu xuống bề mặt; rồi bơi dọc theo chiều ngang, và nhìn kỹ vào tổ ong san hô; khi phát hiện được con nào thì chộp ngay vào chân nó, như chộp cánh bồ câu trong dãy chuồng chim.

            Vậy khi các thợ lặn của vua được giao việc, một người trong số các thợ lặn, tên là Karhownoo, phát hiện một con cá mập Quỷ, như ở đây thường gọi, đang thèm thuồng bơi về phía anh từ hang nghỉ mát của nó giữa rạn san hô. Chẳng dễ gì mà chết điếng vì cảnh tượng này, và cứ theo cách thông thường luôn được dân thợ lặn áp dụng trong các trường hợp khẩn cấp tương tự, Karhownoo, vỗ nước tung tóe, tức tốc bơi về phía kẻ lạ. Nhưng con cá mập, không hề nao núng, bơi tới: một điều quá bất thường, và đáng sợ, đến mức, trong cơn hoảng hồn, anh thợ lặn phóng lên mặt nước. Bất cẩn, anh bơi mà chẳng nhìn; và độ vài tấc trên không, thì va đầu vào một rạn san hô. Anh này chắc đã chìm xuống hầm mộ sống bên dưới, nếu không có ba người đồng bạn của anh, đang đứng bên bờ, nhận thấy anh đang lâm nguy, và kéo anh về chỗ an toàn.

            Khi thấy người bạn đáng thương không chút ý thức, họ ra sức, vô ích, để hồi sinh anh; rồi cuối cùng, đặt anh vào xuồng của họ, ngay lập tức trở về bờ biển. Dân chúng đã chóng tụ tập ngay, và anh thợ lặn được đưa về một nơi sát bên nhà Borabolla; nhờ đó mà biết tin về thảm họa, chúng tôi vội chạy tới giúp một tay.

            Khi bước vào lền, ông vua già nhân từ ra lệnh cho mọi người lui hết ra ngoài; và rồi khởi sự kiểm ra người bị thương.

            Xương sọ bị nứt rất nặng; có chỗ, thì đã vỡ mảnh .

            “Để tôi nối lại cho,” Samoa nhiệt tình lên tiếng.

            Và khi được nghe về kinh nghiệm của anh trong các vấn đề như vậy, Borabolla giao phó bệnh nhân cho anh.

            Với một bầu nước, và một miếng vải tappa, anh cụt tay Upolu cẩn thận rửa vết thương; rồi yêu cầu kiếm cho anh một cái dằm tre sắc, và một sọ dừa mỏng, bán trong suốt, anh chàng tiến hành cuộc phẫu thuật: chẳng gì khác ngoài “Tomoti” (vá đầu), hay còn gọi là trepan.

            Bệnh nhân vẫn nằm bất tỉnh, các mảnh xương đã được lấy ra nhờ con dao mổ bằng tre; khi một mẩu của cốc uống — trước đó đã được nhúng vào cốt dừa — được lắp vừa vặn vào chỗ trống, lớp da được điều chỉnh cho khéo bên trên, rồi cuộc phẫu thuật hoàn tất.

            Và lúc bấy giờ, khi hết thảy những người có mặt reo lên vì thán phục kỹ thuật khéo léo của Samoa, và chính Samoa cũng lấy làm tự mãn về tay nghề của mình, thì Babbalanja mới ngụ ý, rằng có thể nào xét xem liệu anh bệnh nhân kia có sống sót hay chăng. Tới khi, nghe nhịp tim, thì người ta báo anh thợ lặn đã chết.

            Những người đứng xem thì than khóc inh ỏi; nhưng tuyên bố phẫu thuật gia là một con người của khoa học kỳ tài.

            Trở về nhà của Borabolla, chúng tôi đàm luận rất lâu về cảnh tượng đáng buồn đã chứng kiến, thứ mà giờ đây đã trở thành một cuộc thảo luận uyên bác về các vấn đề phẫu thuật nói chung.

            Sau cùng, Samoa đã thết đãi cả đoàn bằng một câu chuyện; vì sự thật về nó chẳng ai ngoài chàng mới có thể minh chứng được, vì, vào thời điểm đó, chẳng có ai ngoài chàng ở ngay sát bên; tuy rằng có chứng cứ cho thấy nó chẳng mâu thuẫn với tập quán của một số bộ tộc man dã.

            Xin đọc tiếp.

Khương Anh dịch