Vào đoạn cuối của Khác - mùa Đông năm ngoái, đã có Khác Đi. Đó là một linh cảm mà ý nghĩa của nó, thời điểm ấy chúng tôi vẫn chưa hoàn toàn ý thức được. Chỉ cảm thấy là sau hơn một năm in sách thì phải đi ra khỏi phòng sách, vừa đi vừa vẽ bản đồ những không gian, những cộng đồng mà Quyển Sách đã tìm ra, tạo ra.
Chính từ cảm giác về correspondence - hồi ứng tinh thần rộng lớn ấy, các chuỗi FormaTION ra đời, và nhờ thế mà cái tên FORMApubli thành hình. Forma là hình thức, formaTION là sự khuôn định hình thức, khuôn định chính mình, trước tiên bắt đầu bằng sự chú tâm, khép mình vào việc đọc. FORMApubli - công việc xuất bản, tạo ra các quyển sách là để formaTION có thể tiếp tục đúng như chính nó.
Chuỗi workshop Nhìn lại lịch sử phê bình là FormaTION thứ tư mà chúng tôi thử nghiệm, sau Quốc-ngữ, Chương trình Mỹ và Một căn phòng. Nó cũng sinh ra từ một correspondence - cuộc trò chuyện dài với Hanoi Grapevine về cảm giác bối rối mà tác phẩm nghệ thuật thường áp lên ta, về sự hỗn loạn trong các thực hành phê bình của thời chúng ta. Điều gì quyết định giá trị của một tác phẩm? Đâu là phối cảnh đúng để đánh giá đóng góp của một nghệ sĩ cho thời đại của mình? Chính vào lúc sự tiếp cận các tác phẩm nghệ thuật càng lúc càng dễ dàng, và bất kỳ ai cũng thấy mình có quyền phê bình bất cứ điều gì, cảm giác bất lực mới ghê gớm nhất - đó là sự bất lực sinh ra từ sự vô trật tự. Thưởng thức tức là đến bảo tàng check in Tiktok? Phê bình tức là canh những dịp quyển sách này hay bộ phim kia gây bão dư luận, vì bất kỳ lý do gì, rồi đu theo?
Một phần đúng, vì phê bình - công việc đánh giá giá trị - nghĩa là luôn phải sống trong chuyển động, đối mặt với sự hỗn loạn và nhìn nhận các xì-căng-đan (chẳng hạn), nhưng chẳng nhẽ chỉ có thế?
Có một quyền của phê bình, nhưng cũng có một bổn phận của phê bình. Bổn phận có lẽ quan trọng nhất của phê bình là xử lý mọi thứ đến nơi đến chốn. Giữ cho mình một câu hỏi, và quay đi quay lại với nó, ở những đối tượng mới. Đó là một việc khó, và không đương nhiên, nhưng đã có những người biết rằng đó là việc phải làm, và làm được. Tinh thần phê bình của họ ấn một hình thức lên thế hệ họ. Nhìn vào những nhân vật như thế, ta thấy hiện ra cả một chuyển động rộng lớn, nơi đọc và viết, phê bình và sáng tác thực sự hồi ứng nhau, soi sáng và gợi ý cho nhau
Baudelaire, Gertrude Stein, Katherine Mansfield,... có thể không giúp ta trả lời tất cả các câu hỏi khi đối mặt với sự hỗn loạn giá trị của thời mình, nhưng câu chuyện của họ là một gợi ý để ta biết phải nhìn như thế nào, nhìn vào đâu để tìm và giữ lòng tin vào cái đẹp và cái đúng.
Chuỗi FormaTION 4, dù xoay quanh các quyển sách FORMA, không phải là book talk hay book club. Đó là một correspondence dài giữa quá khứ và hiện tại, giữa những người đang sống - hôm nay, và những người từng sống, những người tạo ra khuôn mặt của hôm nay. Nhờ Quyển Sách mà ta nhìn thấy những câu hỏi, nhận ra nhau và nhận ra chính mình.
FormaTION 4 đã khởi hành, và sẽ là một hành trình dài. Mỗi module là một nhân vật, một thời kỳ, một câu chuyện của ngày hôm qua, và sẽ mở ra những câu chuyện của hôm nay. Chúng tôi sẽ duy trì một mail thread cho tất cả các bạn đăng ký, để correspondence có thể tiếp tục, kể cả sau khi chuỗi sự kiện đã kết thúc.
Bạn có thể đăng ký email thread tại đây. Chúng tôi sẽ gửi mail thông báo cùng tài liệu đọc 1-2 tuần trước khi mỗi module diễn ra để bạn có thể sắp xếp lịch của mình nếu muốn tham gia. Đây là khung chương trình dự kiến, và đây là toàn bộ tài liệu đọc. Phí cho mỗi sự kiện là 50.000-100.000 VNĐ, hoàn toàn là để trang trải chi phí tổ chức, venue. Chúng tôi sẽ dành ra 5 suất miễn phí mỗi buổi cho độc giả mới.
Ảnh từ Module 1: Baudelaire, phê bình và lịch sử. Cảm ơn sự đồng hành của Hanoi Grapevine và Toong.
